WEB Dünyasında Bilinmesi Gereken 50 Kavram ve Kısa Açıklamaları
Aşağıdaki kavramlar web dünyası ile ilgilenen herkes için bir rehber olması sebebi ile yazılmış olup kavramlar olabildiğince basit, akılda kalıcı ve kısa anlatılmaya çalışılmıştır.
1. 404 Nedir?
404, bir kullanıcının web sitesinde var olmayan bir sayfaya ulaşmaya çalıştığında gördüğü bir hata sayfasıdır.. Genellikle bunun nedeni, ziyaretçinin URL’yi yanlış yazması veya siteden silinmiş bir sayfaya erişmeye çalışmasıdır. Etkili bir 404 hata sayfası, sayfanın neden var olmadığını ve kullanıcıların neler yapabileceğini bildirmelidir.
2. API Nedir?
API, Uygulama Programlama Arayüzü anlamına gelir. Bir API, web sitesi kodunun bazı bölümlerini geliştiricilere sunarak iki farklı programın birbirleriyle iletişim kurmasını sağlar. Geliştiriciler, söz konusu web sitesine bağlanabilecek araçlar ve widget’lar oluşturmak için bu kodu, yani API’yı kullanabilirler. Örnek olarak bir chat programında anlık çeviri hizmetinin başka bir programdan sağlanması.
3. Adaptive Design - Uyarlanabilir Tasarım Nedir?
Bir web sitesinin oluşturulma şekli, web sitesinin farklı cihazlarda nasıl görüneceğini belirler. Uyarlanabilir tasarım sayesinde her biri farklı ekran boyutları için uygun olan birkaç farklı düzende bir web sitesi oluşturur. Web sitesine erişmek için hangi cihazın kullanıldığına bağlı olarak, web sitesi uygun düzeni uyarlar ve sunar.
4. Backend - Arka Uç Nedir?
Backend gelişimi esasen perde arkasında olan her şeyi ifade eder. Backend veya sunucu tarafında olan şey, frontend olanlara, yani kullanıcının gördüğü ve etkileşimde bulunduğu şeye güç verir. Backend geliştirme mimarisi dört ana bileşenine ayrılabilir: sunucu, veritabanı, işletim sistemi ve yazılım. Fronend kavramının açıklaması aşağıda yer almaktadır.
5. Bounce Rate - Hemen Çıkma Oranı Nedir?
Bounce Rate, bir bağlantıyı tıklamak, formu doldurmak veya satın alma yapmak gibi bir işlem yapmadan bir web sayfasından ayrılan ziyaretçilerin yüzdesi olarak tanımlanır.
6. Boostrap Nedir?
Bootstrap, web siteleri ve web uygulamaları tasarlamak için ücretsiz, açık kaynaklı bir önyüz (frontend) çerçevesidir. Bootstrap tipografi, formlar, düğmeler, tablolar, navigasyon, modüller ve daha fazlası için HTML ve CSS tabanlı tasarım şablonları ve JavaScript eklentileri içerir.
7. Browser - Tarayıcı Nedir?
Web tarayıcısı, internete erişmek ve web sayfalarını görüntülemek için kullanılan bir yazılımdır. Tarayıcı, gördüğünüz sayfayı görüntülemek için resimler, reklamlar ve içerik gibi belirli bir web sayfasını oluşturan tüm farklı öğeleri, depolandıkları yerden (yani farklı dizinler veya sunucular) toplar. Yani bir tarayıcı uygulama ile kullanıcının etkileşim kurabilmesini sağlar. En yaygın tarayıcılar Microsoft Internet Explorer, Google Chrome, Mozilla Firefox, Safari ve Opera’dır.
8. Bug - Hata Nedir?
Bir web geliştiricisi olarak çalışmak istiyorsanız, bu kelime dağarcığınızda kesinlikle ihtiyacınız olacak bir kelimedir! Basitçe söylemek gerekirse, BUG, bir web sitesinin veya uygulamanın gerektiği gibi çalışmasını engelleyen bir hatadır. Web geliştirme dünyasında, sıklıkla hata raporlarıyla ilgilenmek durumunda kalabilirsiniz.
9. Cache - Önbellek Nedir?
Önbellek, veriler için geçici bir depolama alanıdır. Bir web sitesini ziyaret ettiğinizde, istediğiniz dosyalar otomatik olarak önbellekte saklanır. Yakın gelecekte aynı web sitesine döndüğünüzde tarayıcınız gerekli dosyaları orijinal sunucu yerine tarayıcı önbelleğinden alır. Böylece web sayfası daha hızlı yüklenir.
10. Call-to-Action (CTA) Nedir?
Bir web sitesindeki bir ziyaretçiyi harekete geçirmeye teşvik etmek için eyleme yönelik dil kullanan belirli metin, resim, afiş veya butondur. CTA’lar, bir ziyaretçiyi bir sayfadan diğerine taşımak ve onları beklenen, önceden belirlenmiş bir işlem yapmaya ikna etmek için tasarlanmıştır. (örneğin bir Web Seminerine kaydolun, Bize Ulaşın, Daha Fazla Bilgi Edinin, vb.).
11. CDN (Content Delivery Network) Nedir?
Bir CDN, HTML sayfaları, javascript dosyaları, stil sayfaları, resimler ve videolar dahil olmak üzere İnternet içeriğini yüklemek için gereken varlıkların hızlı bir şekilde aktarılmasına olanak tanır. CDN hizmetlerinin popülaritesi artmaya devam ediyor ve bugün web trafiğinin büyük bir kısmı Facebook, Netflix ve Amazon gibi büyük sitelerden gelen trafik de dahil olmak üzere CDN’ler aracılığıyla sunulmaktadır.
12. CMS (Content Management System) Nedir?
CMS, web sitesindeki içeriği düzenlemek için kullanılan bir yazılım sistemidir. Metni ve resimleri düzenlemek için web sitenizin backend tarafına giriş yapmanızı sağlar. CMS, teknik kod bilgisi gerektirmeden web sitesi içeriğinin yayınlanmasını basitleştirmek için tasarlanmıştır.
13. Conversion Rate - Dönüşüm Oranı Nedir?
Web sitesine gelen bir ziyaretçi, form doldurma veya satın alma gibi istenen bir hedefi tamamladığında bir dönüşüm gerçekleşir. Dönüşüm sağlayan toplam ziyaretçinin yüzdesine dönüşüm oranı denir.
14. Cookies Nedir?
Bir ziyaretçinin bilgisayar sabit diskinde depolanan küçük bir metin dosyasıdır. Bu veriler, web sitesini kimlerin ziyaret ettiği, ne sıklıkta ziyaret ettikleri, sitenin en çok hangi bölümlerini ziyaret ettikleri ve tarama tercihleri hakkında bilgi sağlayabilir.
15. CSS Nedir?
CSS, katmanlı stil sayfalarını temsil eder. Bir web sitesinin görsel bileşenlerinin geliştirilmesi için bir biçimlendirme dilidir. Web sayfasının yapısını ve içeriğini belirlemek için HTML (başka bir biçimlendirme dili) kullanılır. Web geliştiricileri daha sonra bu içeriği biçimlendirmek için CSS kullanır; diğer bir deyişle, CSS tarayıcıya HTML öğelerinin nasıl görüntülenmesi gerektiğini söyler. CSS, renkleri uygulamak, yazı tipini belirlemek, metin boyutunu ayarlamak veya hizalamak için kullanılır.
16. Data Structures - Veri Yapıları Nedir?
Yazılım geliştirme ve programlamanın önemli bir yönü olan veri yapıları, bir kütüphanedeki kitaplar gibi maksimum verimlilik için verileri organize etmenin ve depolamanın bir yoludur. Veri yapıları, verileri bulmayı, erişmeyi, sıralamayı, eklemeyi veya silme işlemlerini kolaylaştırır. Bağlantılı listeler, yığınlar, kuyruklar ve kümeler dahil olmak üzere birçok farklı veri yapısı türü bulunmaktadır.
17. Database - Veritabanı Nedir?
Verilerin satır ve kolon olarak saklandığı yapılandırılmış bir depolama alanıdır. Örneğin log kayıtları, kullanıcı bilgileri, alış veriş tarihçesi vs.
18. Debugging - Hata Ayıklama Nedir?
Yukarıda bahsedilen BUG konusuyla bağlantılı olarak deBUGgin hata ayıklama, bunları tanımlama ve bunlarla başa çıkma sürecidir. Hata ayıklama çok aşamalı bir işlemdir: geliştirici sorunu bulur, kaynağı yalıtır ve sonra ya düzeltmeye çalışır ya da bir geçici çözüm bulur. Hata ayıklama işlemi test etme ve gerekirse daha fazla düzeltme ile sonlanabilir.
19. Deployment - Yaygınlaştırma Nedir?
Deployment, web geliştirme sürecinin önemli bir aşmasıdır. Bir web sitesi veya uygulama geliştirilip test edildikten sonra deployment’a hazır hale gelir. Bunu canlıya çıkma olarak da tabir edilmektedir. Örneğin uygulamanın yeni versiyonunun internette canlıya alınması.
20. DNS (Domain Name Servers) Nedir?
Alan Adı Sunucuları (DNS), alan adının web sitesi ve e-posta ayarlarını kontrol ederek İnternete ait bir telefon defterinin sürümü gibidir. Bir kullanıcı web sitesini ziyaret ettiğinde, DNS ayarları hangi sunucuya yönlendirileceğini denetler.
21. Dokümantasyon Nedir?
Yazılım mühendisliğinin önemli bir parçası olan dokümantasyon, bir web sitesini veya yazılım parçasını yönetmek, sürdürmek veya kullanmakla ilgilenen herkes için temel referans noktasıdır. Belgeler, gereksinimler, mimari ve tasarım, teknik özellikler, son kullanıcı veya pazarlama hakkında bilgi sağlayabilir.
22. Domain Name - Alan Adı Nedir?
Bir web sitesinin alan adı aslında dünya çapındaki yani web’deki adresidir. Kullanıcıların linkedin.com gibi bir web sitesini görüntülemek için tarayıcıya yazdıkları adrestir. Her web sitesi IP adresiyle (bir dizi numara) tanımlanır ve alan adı bu numaralar için yalnızca kullanıcı dostu bir etikettir. Alanlar iki seviyeye ayrılır: Linkedin web sitesinde, “Linkedin” kısmı üst düzey alan, “.com” kısmı ise ikinci seviye alan adıdır.
23. Favicon Nedir?
Tarayıcının başlık çubuğunda veya sekmesinde görüntülenen küçük bir simge resmi, genellikle şirket logosu kullanılır.
24. Frameworks - Çatı/Ana Çerçeve Nedir?
Bir web sitesi oluşturma sürecini daha hızlı ve daha kolay hale getirmek için framework’ler oluşturulmuştur. Bir framework, her seferinde ayrı ayrı yazılım geliştirmesi yapmak yerine, tek bir merkezi konumda erişebileceğiniz bir çözüm, araç veya bileşen koleksiyonu olarak düşünebilirsiniz. Bazı yaygın frameowork’ler React, Bootstrap, AngularJS ve Joomla’dır.
25. Frontend - Önyüz Uçları Nedir?
Backend’i (yukarıda açıklaması mevcut) perde arkasında olan bölüm olarak varsayarsak frontend’i ise sahnede olan kısım olarak düşünebiliriz. Client (İstemci) tarafı olarak da bilinen bir web sitesinin ön ucu, son kullanıcının gördüğü ve etkileşimde bulunduğu yerdir. HTML, CSS ve JavaScript Frontend içerisinde web sitesinin görselliğini geliştirmek için kullanılan dillerdir.
26. FTP Nedir?
FTP, “Dosya Aktarım Protokolü” anlamına gelir. Aynı zamanda günümüzde kullanılan en eski protokollerden biridir ve dosyaları taşımak için uygun bir yoldur. Bir FTP sunucusu, alt dizinleri olan bir dosya grubuna erişim sağlar.
27. Full Stack Nedir?
Hem frontend hem de backend’i yukarıda tanımlamıştım. Full Stack geliştiriciler her hem backend hemde frontednt katmanda çalışırlar. Full Stack geliştirici olmak için iki alanda da yılların birikimine ve tecrübesine sahip olunması gerekmektedir.
28. Google Analytics Nedir?
Bir web sitesindeki tüm hareketlerin izlenebildiği bir platformdur. Kullanıcıların profilleri, demografik yapısı ve internet kullanım davranışları gibi bilgileri getirerek web trafiğini izlemeye olanacak tanır.
29. Hosting Nedir?
Web sitesi dosyalarınızın barındırıldığı, sunulduğu veya bakımının yapıldığı web sunucusudur.. Web sunucusu (server, hosting), ziyaretçilerin internete bağlı bir web tarayıcısı veya mobil cihaz üzerinden bir siteye erişmesine izin veren, internete bağlı web sunucusu yazılımı çalıştıran bir bilgisayardır.
30. HTML Nedir?
HTML, Hiper Metin Biçimlendirme Dili anlamına gelir. Basitçe söylemek gerekirse, web siteleri oluşturmak için kullanılan bir bilgisayar dilidir. HTML, bir belgenin bir internet tarayıcısı tarafından bir web sayfası olarak nasıl görüntülenmesi gerektiğini açıklar. Etiketler, ögeler ve niteliklerden oluşur ve bir kez kodlamaya başladıktan sonra kendinizi geliştirmeniz oldukça basittir!
31. HTTP Nedir?
Server ile istemci (client) arasındaki iletişim sağlayan bir hiper metin transfer protokolüdür. İstek (request) ve cevap (response) olarak iki ya da daha fazla sistemin birbirleriyle iletişim kurmasını sağlar. Örneğin siz bir web sitesinde form doldurup kaydet tuşuna bastığınızda bir istekte bulunmuş oluyorsunuz.
32. HTTPS - SSL Nedir?
HTTP protokolüne güvenlik sertifikasının (SSL) eklenmiş haldir. SSL sertifikasının tanımlandığı siteler internet kullanıcılarının veri gizliliğini ve güvenliğini, istemci ve server arasında sağlamayı amaçlamaktadır.
33. Information Architecture IA - Bilgi Mimarisi Nedir?
Bilgi mimarisi, karmaşık bilgileri açık ve mantıklı bir şekilde organize etme pratiğidir. Web siteleri ve uygulamalar açısından bu, kullanıcının yolunu bulmasını kolaylaştıran kullanıcı dostu bir yapı oluşturmak anlamına gelir. IA sadece tasarımcılar için değil; geliştiriciler de kodlarını yapılandırma biçiminde bilgi mimarlarıdır. Genel olarak konuşursak, site haritaları, hiyerarşiler, kategoriler, gezinme ve meta veriler IA’nın bir parçasıdır.
34. JavaScript Nedir?
JavaScript öncelikle bir client (istemci) tarafı dili olarak kullanılır, yani bir sayfanın HTML’sine gömülür ve tarayıcıya gönderilir. Web geliştiricileri, web sayfalarına otomasyon, animasyonlar ve etkileşim eklemek için JavaScript kullanır.
35. Landing Page Nedir?
Özellikle bir pazarlama veya reklam kampanyası için oluşturulan bağımsız bir web sayfasıdır. Bir ziyaretçinin, bir e-postadaki bir bağlantıyı veya Google Forms , YouTube, Facebook, Instagram, Twitter veya web’deki benzer yerlerden gelen reklamları tıkladıktan sonra kullanıcının yönlendirildiği yerdir.
36. Minification Nedir?
Minification, dosya boyutunu küçültmek için kod ve işaretlemeyi en aza indirme işlemidir. Örneğin, bir HTML dosyası oluştururken, geliştiriciler büyük olasılıkla kodu onunla çalışırken daha okunabilir hale getirmek için boşluk, yorumlar ve değişkenler kullanır. Web sayfası yayınlanmaya hazır olduğunda kodu küçültmek için geliştiriciler daha hızlı bir sayfa yükleme süresi sağlamak için bu yorumları ve alanları kardırma işlemi uygularlar. Böylece iyi bir kullanıcı deneyimi için web sayfasının hızlı yüklenebilmesini sağlarlar.
37. Mobile First - Mobil Öncelikli Nedir?
Mobil First, öncelik olarak mobil cihazlara önem veren ve web tasarımı veya geliştirmeye yönelik bir yaklaşım tarzıdır. Masaüstü ilkesi göz önünde bulundurularak bir web sitesi oluşturmak ve daha sonra bir mobil cihazda nasıl görünebileceğini düşünmek yerine, mobil öncelikli bir yaklaşımla web sitesi ilk önce küçük ekran için tasarlanır. Mobil First, duyarlı veya uyarlanabilir tasarımı benimsemek anlamına gelir (her iki kavramında da açıklaması bu yazıda dahildir).
38. MVP - Minimum Viable Product Nedir?
Web geliştirmede çalışırken, “MVP” veya minimum uygulanabilir üründen söz edebilirsiniz. Geçerli olan minimum ürün, piyasaya sürülebilen bir ürünün en somutlaşmış versiyonudur. Bir MVP yaklaşımını benimserken, geliştiriciler öncelikle çok önemli olan temel özelliklere ve işlevlere odaklanmaktadır. Ardından, ürün piyasaya sürüldükten ve kullanıcı geri bildirimi toplandıktan sonra, özelliklerin tamamını oluşturmaya devam edilmektedir.
39. MVC (Model-View-Controller) Nedir?
MVC, bir uygulamayı üç ana mantıksal bileşene ayıran mimari bir yapısı bulunur. Bu bileşenlerin her biri, bir uygulamanın belirli geliştirme yönlerini ele alacak şekilde tasarlanmıştır. MVC, ölçeklenebilir ve genişletilebilir projeler oluşturmak için en sık kullanılan endüstri standardı web geliştirme framework’lerinden biridir.
40. Operating System - İşletim Sistemi Nedir?
İşletim sistemi kullanıcının bir cihazda uygulama çalıştırmasını sağlayan bir alt yapı yazılımıdır. Samsung Galaxy akıllı telefonunuz olduğunu varsayalım; bu durumda işletim sistemi Android’dir. Android işletim sistemi için oluşturulmuş tüm uygulamalar Samsung telefonunuzda çalışabilir. Öte yandan iPhone, iOS işletim sistemini kullanıyor ve yalnızca bu sisteme için geliştirilen uygulamaları çalıştırabilir.
41. Plugin - Eklenti Nedir?
Plugin, temel olarak WordPress için sunulan eklentiler gibi ek işlevler ekleyen bileşenlerdir. Her şeyden önce, üçüncü taraf geliştiricilerin mevcut uygulama üzerine inşa etmelerini sağladığından yeni özellikler eklemenin kolay bir yoludur ve ikincisi, bir uygulamanın boyutunu azaltmaya yardımcı olabilir.
42. Redirect Nedir?
Web’deki her sayfanın “Tekdüzen Kaynak Konum Belirleyicisi” anlamına gelen bir adresi, URL’si vardır. Bazen içerik bir URL’den başka bir URL’ye taşınır. İşte o zaman bir yönlendirmeye (Redirect) ihtiyacınız var. Redirect işlemi ile tarayıcının otomatik olarak bir URL’den başka bir URL’ye gitmesi sağlanır.
43. Resolution - Çözünürlük Nedir?
Çözünürlük, görüntünün boyutunu ve kalitesini tanımlamak için kullanılan bir metriktir. Ayrıca, bir bilgisayarın veya mobil cihazın görüntüleme yeteneklerini de ifade eder. Yani bir ekranın hem yatay hem de dikey olarak kaç piksel görüntüleyebildiğini gösterir. Web geliştirme bağlamında, farklı görüntülerin farklı ekran boyutlarında nasıl oluşturulacağını düşünmek önemlidir.
44. Responsive Design - Duyarlı Tasarım Nedir?
Duyarlı tasarım, kullanıcının herhangi bir cihazı için bir web sitesinin doğru görüntülenmesine öncelik sağlar. Duyarlı web siteleri, farklı ekran boyutlarına uyum sağlayacak şekilde oluşturulmuştur, böylece kullanıcı masaüstü, mobil veya tablette gezinmelerine bakılmaksızın aynı kaliteyi ve kullanım kolaylığını elde eder.
45. SEO - Arama Optimizasyonu Nedir?
Arama motoru optimizasyonu (SEO), bir arama motorunun organik (reklamsız) sıralamalarından bir web sitesine hedeflenmiş trafik alma uygulamasıdır. SEO ile ilişkili ortak görevler arasında yüksek kaliteli içerik oluşturma, belirli anahtar kelimeler etrafında içeriği optimize etme ve backlink (geri bağlantılar) oluşturma yer alır.
46. Sitemap - Site Haritası Nedir?
Site haritası, bir web sitesindeki tüm sayfaların ana hatlarıdır. Üç farklı site haritası türü vardır: bir web sitesi planlarken web tasarımcıları tarafından kullanılanlar, kullanıcılar için tasarlanmış hiyerarşik listeler ve arama motorları için tasarlanmış/yapılandırılmış listeler. Web geliştiricileri, Google’ın Site Haritaları Protokolü uyarınca web sitelerinde bağlantı listelerini yayınlamak için XML site haritalarını kullanır.
47. UI Design - Kullanıcı Arayüz Tasarımı Nedir?
UI kullanıcı arayüzü tasarımını temsil eder ve her şey bir web sitesini veya uygulamayı oluşturan ekranlar ve etkileşimli temas noktaları ile ilgilidir. Kaydırma hareketleri, kaydırma çubukları ve tıklanabilir düğmeler, UI tasarımının bir parçasıdır.
48. UX Design - Kullanıcı Deneyimi Tasarımı Nedir?
UX tasarımı, kullanıcı deneyimi tasarımı anlamına gelir ve her şey bir web sitesinde veya uygulamada gezinirken son kullanıcı için sorunsuz, kullanıcı dostu bir deneyim sağlamakla ilgilidir.
49. Web App Nedir?
Farklı yaratım süreçlerinden dolayı mobil uygulamalar ile web uygulamaları arasında ayrım yapmak önemlidir. Native (yerel) mobil uygulamalar, iPhone için iOS gibi belirli bir platform için oluşturulmuştur ve cihazın kendisine yüklenir ve çalıştırılır. Diğer taraftan, web uygulamalarına internet tarayıcısı üzerinden erişilir ve herhangi bir cihaza uyum sağlar. Belirli bir sisteme özgü değildir veya indirilmeleri veya yüklenmeleri gerekmez.
50. Wireframe - Şablon Nedir?
Wireframes, tasarımcıların web geliştiricilerine bir web sitesinin nasıl yapılandırılması gerektiğini bildirmelerine yardımcı olur. Web sitesinin, sayfa düzenini, içeriğin nasıl düzenlenmesi gerektiğini, hangi arayüz ögelerinin ve navigasyon sistemlerinin dahil edilmesi gerektiğini ve tüm bu bileşenlerin birlikte nasıl çalıştığını gösteren bir taslaktır. Odak noktası estetikten çok işlevsellik üzerinedir.
